شرکت های هرمی و یک نمونه رای صادره
فعالیت شرکت های هرمی در ایران در سال های اخیر، بسیار کمتر از اواخر دهه ۸۰ شمسی گردیده است. بسیاری از کسانی که در این سیستم فعالیت نموده یا مینمایند تمایل دارند آگاهانه یا ناآگاهانه، از عنوان بازاریابی شبکه ای برای فعالیت خود استفاده کنند. در صورتی که اینگونه نیست؛ تور مسافرتی که به عنوان محصول عمده این شرکت های هرمی معرفی (پرزنت) می گردد و اغلب هم مورد استفاده اعضای عمدتاً کم سواد، کم اطلاع و با بنیه ضعیف مالی قرار نمی گیرد، شرایط ایدئالی را برای صاحبان اصلی، لیدرها و بالادستی ها فراهم می کند که سرمایههای ناچیز جوانان جویای پیشرفت را ببلعند.
استفاده از فنون روانشناسی و انگیزشی و ترسیم چهارچوب اغوا کننده، مخصوصاً در اوضاع نامناسب اقتصادی شیوهای است که در اغلب این شرکت های هرمی (گلدکوئست، کوئست و…) در کنار تبلیغات و ظواهر مادی و بزرگنمایی افراد به ثروت رسیده در این سیستم ها به کار گرفته می شود تا توجیه گر وجود و فعالیت خود باشند.
در تهران، شکایت از شرکت های هرمی (شکایت از اعضای شرکتهای هرمی و کسانی که اقدام به عضوگیری در شرکت های هرمی نموده باشند) از طریق دادسرای جرایم رایانه ای (دادسرای ناحیه ۳۱ تهران) به جریان میافتد. البته با توجه به اینکه فعالیت شرکت های هرمی، از نظر قوانین ایران، اخلال در نظام اقتصادی محسوب می گردد، در نتیجه، وزارت اطلاعات (معاونت اقتصادی)، در مواقع ضرورت، وارد ماجرا خواهد شد. تجربه وکالت در پرونده های شرکت های هرمی نشان داده است که تصور گریز از نگاه تیزبین ماموران این وزارتخانه، ساده اندیشانه خواهد بود؛ مضافاً اینکه در مواردی که شاکی خصوصی وجود داشته باشد، بهتر است به منظور فروکاستن از آثار محکومیت کیفری و به جهت مشمول تخفیف مجازات واقع شدن، نسبت به اخذ رضایت شاکی خصوصی اقدام گردد. گرچه برخی از شکات، در صورت شکایت فرد پایین دستی، خود نیز در معرض اتهام و محکومیت احتمالی خواهند بود.
نکته و توصیه حقوقی: اخیرا فعالیت سایتهای شرط بندی و قمار رو به گسترش است. بردهای اولیه، اغواگر هستند و بسیاری را فریب داده و سرمایه ها را به کام خود فرو برده به گونه ای که افراد زیادی، در سکوت و بهت، مبالغ هنگفتی را باخته اند؛ هوشیاری لازم است. شکایت از سایتهای شرط بندی و در مواردی، درگاههای پرداخت ( درگاههایی که اصطلاحا درگاه واسط شناخته می شوند) گرچه ممکن است نتایج مثبتی در پی داشته باشد اما صرف زمان و انرژی و پیگیری های مداوم و موثر را می طلبد. مضافا اینکه، بازی در سایتهای شرط بندی و پوکر و قمار، چه برنده چه بازنده جرم محسوب می شود. گاهی حتی برای شکایت از سایتهای شرط بندی ممکن است توسط اشخاص مجهول الهویه تهدید شوید. البته، این تهدیدها در عمل و در برابر قدرت قانون، ناکام خواهند بود.
یک نمونه حکم صادره در خصوص عضوگیری و فعالیت در شرکتهای هرمی
در خصوص اتهام آقایان…دایر بر عضوگیری در شرکت هرمی گلدکوئست و اخذ مبلغ شصت میلیون ریال از شاکی آقای… و ۷۷ میلیون ریال از آقای… و ۴۷ میلیون ریال از آقای… و ۵۰ میلیون ریال از آقای… از عطف توجه به اوراق و محتویات پرونده، شکایت شکات و وکیل آقای…، گزارش نیروی انتظامی، تحقیقات به عمل آمده، استعلام دفتر فنی مستقر در دادسرا، کیفرخواست صادره از دادسرای ناحیه ۳۱ تهران (دادسرای جرایم رایانه ای) و با عنایت به اقرار متهمین ردیف اول و دوم بر سرمایه گذاری، و عدم حضور سایر متهمین، به رغم احضار و اینکه لایحه دفاعی ارسال ننموده اند، بنابراین بزهکاری آنان محرز است و دادگاه به استناد “بند ز الحاقی به ماده ۱ قانون مجازات اخلالگران در نظام اقتصادی کشور” متهم ردیف اول و دوم را با اعمال بند ۲ و ۵ از ماده … قانون مجازات اسلامی و به لحاظ گذشت شکات آقای… و آقای… و وضعیت خاص متهمین، هر کدام رابه پرداخت ۴۰ میلیون ریال جزای نقدی بدل از شش ماه حبس هر یک از متهمین ردیف سوم و چهارم را به یک سال حبس محکوم مینماید.
در خصوص رد مال با عنایت به اینکه شکات وجوه مورد ادعا را به زیرمجموعه مستقیم خود نداده اند و با توجه به انکار متهمین حاضر در دادگاه و به لحاظ فقدان دلایل کافی، دادگاه در این قسمت به استناد ماده…قانون آیین دادرسی کیفری حکم برائت کلیه متهمین را صادر و اعلام می دارد. رای صادره نسبت به متهم ردیف اول و دوم حضوری و ظرف بیست روز پس از ابلاغ قابل تجدیدنظرخواهی در محاکم تجدیدنظر استان تهران میباشد و نسبت به متهم ردیف سوم و چهارم غیابی و ظرف ۲۰ روز پس از ابلاغ قابل واخواهی در دادگاه می باشد سپس ظرف ۲۰ روز قابل تجدیدنظرخواهی خواهد بود.
وکیل سرا؛
مصطفی محمدی: وکیل پایه یک دادگستری و مشاور حقوقی
وکیل جرایم رایانه ای ، سایبری و شبکه های مجازی
عضو کانون وکلای دادگستری مرکز
